To, w jaki sposób radzimy sobie ze stresem, wyzwaniami i jak działamy pod presją czasu, zależy od naszej odporności psychicznej. Determinuje ona sposób reagowania na trudności zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Osoby posiadające silną odporność wierzą we własne możliwości i umiejętności, lubią wyzwania i, co najważniejsze, dążą do celu. Dodatkowo łatwiej znoszą krytykę i nieprzychylne uwagi, a porażkę traktują jako okazję do rozwoju osobistego. To tacy pracownicy, menedżerowie i szefowie potrzebni są w firmach. Jak w takim razie znaleźć tego typu osoby lub jak samemu wzmocnić swoją odporność? Na te pytania odpowie książka Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju.
MTQ48
Rozpoczynając lekturę książki Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju, nie zostaniemy rzuceni na głęboką wodę. Wpierw czeka nas zapoznanie się z sylwetkami autorów, a jest ich (wraz z współautorami) szesnastu, następnie jest jeszcze krótkie wprowadzenie. Dzięki tej lekturze nie tylko dowiemy się, kim byli specjaliści tworzący tę pozycję, a trzeba przyznać, że ich dorobek oraz kariery zawodowe są imponujące, to jeszcze posiądziemy wiedzę na temat tego, czym jest opisywany w książce kwestionariusz MTQ48 oraz gdzie jest on powszechnie stosowany – w sferach biznesu, edukacji, zdrowia, sportu, usług społecznych i innych. Jak mówią sami autorzy: „Nasz model nie wymaga od odbiorców odrzucenia tego, co ci już wiedzą. Coraz częściej słyszymy, że wzbogaca on pracę wielu ludzi o nowe pomysły, ramy intelektualne i wyjaśnienia. Nasz kwestionariusz jawi się jako kluczowe narzędzie skutecznej diagnozy i, co najważniejsze, wiarygodniejszej oceny oraz rzetelnych badań naukowych.”
4C
Praca, na której opiera się książka, to przede wszystkim zbieranie danych, ich analiza, przetwarzanie dowodów i popieranie lub podważanie tez. Wszystko to jest zawarte w tej pozycji. Autorzy zaczynają jednak od samego przedstawienia założeń odporności psychicznej, jej definicji oraz pokazaniu czterech głównych filarów, na których się opiera, czyli na modelu 4C. Strycharczyk oraz Clought starają się też odpowiedzieć na pytanie, czy odporność psychiczna naprawdę istnieje i czy jest mierzalna, czy można ją rozwijać i jakie są fałszywe przekonania na jej temat. Okazuje się, że nie jest prawdą i każda osoba jest odporna psychicznie. Nie można też mówić o braku odporności, czy też słabości psychicznej, a jedynie o wrażliwości, gdyż osoba wrażliwa psychicznie odczuwa wpływ stresu, presji i wyzwań, dopuszcza je do siebie, a w konsekwencji doświadcza ich skutków. Są one dla niej w jakimś stopniu niekomfortowe.
Jak to się zaczęło?
W historię o badaniach nad odpornością psychiczną wprowadza nas opowieść autorów, która zaczyna się w 1996 roku, gdy realizowane były pierwsze szkolenia dla Urzędu Skarbowego i Celnego Jej Królewskiej Mości, w których miało uczestniczyć siedmiuset menadżerów wyższego szczebla. Po pierwszym dniu Peter Clough opowiadał o swojej idei, którą nazywał odpornością psychiczną. Wydawało się, że wyjaśnia ona wiele interesujących zjawisk. Wszystkie jego obserwacje wywodziły się z jego pracy jako psychologa sportowego. Wynikało z niej, że oprócz talentu i wydolności, o sukcesie i wyniku decydują też inne czynniki. Jako główne wymienił on wówczas pewność siebie, podejście do wyzwań, kontrolę nad emocjami i zaangażowanie. Wtedy też opracowano prosty kwestionariusz oceniający część z tych czynników. Gdy zaczęto analizować zachowania obecnych na konferencji menedżerów, okazało się, że wiele obserwacji dotyczących ich reakcji było podobnych do tego, co można było zauważyć u sportowców. Rozpoczęte wtedy badania pozwoliły w 2002 roku sformułować definicję odporności psychicznej, a w 2003 roku zaczęto wykorzystywać tę koncepcję w biznesie. W 2008 roku model był już stosowany w edukacji (szkoły średnie i wyższe) w Szwajcarii i Wielkiej Brytanii, w 2015 roku zaś – w ponad osiemdziesięciu krajach na całym świecie.
Stres i osiągnięcia
W dalszej części tego niezwykłego podręcznika dowiemy się między innymi o wpływie stresu na odporność i podejmowane przez ludzi decyzje oraz działania. Rozłożony na elementy pierwsze pozwala w łatwy sposób uzmysłowić, co dzieje się z jednostką, grupą, a nawet organizacją, które są poddane jego działaniu. Nie można mówić tylko o destrukcyjnej stronie tego czynnika, gdyż czasem dzięki niemu nasze decyzje są pewniejsze, a zachowania bardziej racjonalne lub heroiczne. Wiele przykładów popartych jest badaniami i analizami, a także historiami z życia codziennego, które potwierdzają tezy i teorie autorów.
Książka Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju jest pozycją dla osób, które zajmują się HR, szkolą pracowników, analizują ich potrzeby, to także poradnik dla tych, którzy nie radzą sobie ze stresem i uważają, że w sytuacjach, które wymagają od nich bezbłędnych reakcji, stają się osobami o dużo mniejszej efektywności. Przedstawiony przez autorów model odporności psychicznej i kwestionariusz do jej oceny są cennymi narzędziami w procesie rekrutacji pracowników, w zarządzaniu talentami czy w planowaniu awansu. Jest to mocno naukowa pozycja, ale została napisana przystępnym językiem, przez co można polecić ją szerszemu gronu odbiorców.
