Pańska książka to fascynujące połączenie psychologii, ekonomii i zarządzania. Co było dla Pana najważniejsze przy jej tworzeniu?
Najważniejsze było pierwotne odkrycie dotyczące motywacji. Choć temat ten został szeroko opisany w naukach społecznych, psychologii i ekonomii, to moje badania – zarówno literaturowe, jak i oparte na obserwacjach uczestniczących oraz analizie social mediów – doprowadziły mnie do dwóch kluczowych pojęć: aspiracji i zachowań.
Ludzie posiadają aspiracje, które w mniej lub bardziej świadomy sposób komunikują. Jednak jedynym sposobem na ich wyrażenie jest zachowanie. Mimo bogatego świata wewnętrznego, nasze zachowania są ograniczoną platformą porozumiewania się ze światem. Ten wniosek miał kluczowe znaczenie dla struktury mojej książki, dlatego łączy ona wiele różnych dziedzin nauki.
Wspomina Pan, że ludzkie decyzje często nie są tak racjonalne, jak nam się wydaje. Jaki błąd poznawczy najczęściej popełniamy w biznesie?
Biznes koncentruje się na efektywności, sprawczości i integrowaniu ludzi wokół celów, podczas gdy nauka dąży do obiektywnej prawdy poprzez badania. Najczęstszym błędem poznawczym w biznesie jest przecenianie skuteczności zachowań, które przyniosły sukces w jednej organizacji i próba ich bezpośredniego przeniesienia do innej firmy. To jednak nie działa w prosty sposób. Dlatego istnieją firmy doradcze, które analizują zmienne wpływające na powodzenie określonych działań i wskazują warunki, w których dany model może się sprawdzić.
Czy liderzy i menedżerowie mogą świadomie modelować zachowania swoich pracowników? Jakie techniki sprawdzają się najlepiej?
Nie istnieje jedna uniwersalna technika modelowania zachowań. Kluczowe są warunki, które wydobywają określony zestaw zachowań niezbędnych do realizacji strategii firmy. Współczesny lider powinien nie tylko prezentować właściwe zachowania, ale także być ekspertem w swojej dziedzinie, publikować, dzielić się wiedzą i doświadczeniem.
To właśnie zachowanie lidera może motywować zespół do rozwoju. W przeciwnym razie organizacja popada w stagnację i traci kontakt z dynamicznie zmieniającym się światem. Widać to obecnie w kontekście rozwoju sztucznej inteligencji – Europa nie nadąża za innymi rynkami, podobnie jak niektóre firmy, które osiągały sukcesy 10-15 lat temu, ale nie dostosowały się do nowych realiów.
W świecie, w którym algorytmy i sztuczna inteligencja coraz bardziej wpływają na nasze wybory, czy w ogóle mamy jeszcze kontrolę nad własnymi decyzjami?
Oczywiście. Kluczowe są samoobserwacja i refleksja, szczególnie wśród liderów. Trzeba świadomie wygospodarować czas na edukację i rzeczywisty rozwój. Samo deklarowanie, że uczymy się nowych rzeczy – np. angielskiego, Excela czy AI – nie wystarczy. Współczesny lider to osoba, która nie tylko bazuje na przeszłych sukcesach, ale także aktywnie eksploruje przyszłość.
Nie powinniśmy zamykać się w bańkach informacyjnych – warto słuchać także opinii odmiennych od naszych. Kluczowe pytanie brzmi: czy osoby podejmujące decyzje w organizacji są rzeczywiście ekspertami w swojej dziedzinie i rozumieją współczesne realia, czy też kierują się przestarzałą wiedzą sprzed 20-30 lat?
W książce znajdziemy autorskie modele, takie jak Model TwZ czy Model Dźwigni Zmiany Zachowania. Jakie praktyczne zastosowanie mogą one mieć w biznesie?
Dobry lider powinien posiadać umiejętność obserwacji i analizy zachowań. Modele te pomagają określić różnicę między obecnym a docelowym zachowaniem pracownika. Kluczowe jest nie tylko ustalenie wskaźników zachowań, ale także ocena, na ile trudna będzie ich zmiana.
Samo to podejście pozwala skierować uwagę lidera i pracownika na odpowiednie obszary rozwoju. Jeśli obie strony inaczej postrzegają docelowe zachowanie, może to sygnalizować potrzebę zmiany roli pracownika. Ludzie chcą wykonywać pracę, która daje im poczucie spełnienia – warto to brać pod uwagę już na etapie rekrutacji.
Gdyby czytelnik miał wynieść z tej książki tylko jedną kluczową lekcję, co by to było?
Zachowania są jedyną realną platformą komunikacji z innymi – zarówno online, jak i w rzeczywistości. To je widzimy, to na nie reagujemy. Częściej oceniamy ludzi po tym, jak się zachowują, niż po tym, co faktycznie robią.
Biznes w dużej mierze opiera się na nakłanianiu ludzi do określonych zachowań i tworzeniu okoliczności, które je wywołują. Dlatego warto świadomie obserwować, jakie mechanizmy na nas oddziałują – i upewnić się, że prowadzą one do czegoś wartościowego, zarówno dla nas, jak i dla innych.
